Pamięć o zasłużonej

Janina Gworys była pierwszą nauczycielką w Publicznej Szkole Powszechnej w Zimnowodzie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.
szkola-zimnowoda.pl

UPAMIĘTNIENIE. Janina Gworys przez pół wieku uczyła i wychowywała w szkole kolejne pokolenia dzieci z Zimnowody. 35 lat po jej śmierci społeczność wsi uczci jej pamięć

Teresa Podruczna

Pośród nas, w naszych Małych Ojczyznach, żyją bardzo zwyczajni ludzie. Rodzą się, zakładają rodziny, wychowują dzieci, pracują zawodowo i społecznie. A jednak zdarzają się takie osoby, które pozostają trwałe w ludzkiej pamięci. Taką osobą z pewnością była pani Janina Gworys, z domu Sobiś, która żyła wśród nas w latach 1903-1982. Przez 50 lat pracowała jako nauczycielka, kierowniczka szkoły, a przede wszystkim wychowawczyni kilku pokoleń mieszkańców Zimnowody i okolicznych miejscowości.
Wszyscy tutaj ją znali, lubili i do tej pory wspominają jako człowieka otwartego, życzliwego, pełnego wyrozumiałości. Takiego, który potrafi dzielić się swoim doświadczeniem i wiedzą. W każdym swoim wychowanku umiała dostrzec dobro. Potrafiła odkrywać talenty i predyspozycje swoich uczniów. Do każdego człowieka, bez względu na jego wiek czy status społeczny, odnosiła się z szacunkiem i życzliwością.

Działalność pedagogiczna
Była pierwszą nauczycielką w Publicznej Szkole Powszechnej w Zimnowodzie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Wiedzę pedagogiczną zdobywała w słynnym Seminarium Nauczycielskim „U Steczki” w Częstochowie. Uczelnia ta przygotowywała do przekazywania treści związanych z programem szkoły powszechnej oraz z zakresu przedmiotów artystyczno-technicznych. W związku z ogromnym zapotrzebowaniem na kadrę nauczycielską, jakie powstało po 1918 r., w 3. roku swego kształcenia, 1 listopada 1919 r., Janina Sobiś (później Gworys) została skierowana do pracy w szkole w Zimnowodzie – pod warunkiem uzyskania pełnych kwalifikacji zawodowych, zakończonych zdaniem egzaminu nauczycielskiego. Jako bardzo młoda, ale pełna zapału i energii nauczycielka, podjęła pracę pedagogiczną wśród dzieci i młodzieży, ale i wśród dorosłych. Szczególnie ceniła dorosłych za to, że za wszelką cenę pragnęli nadrabiać swoje braki, ucząc się absolutnych podstaw – poczynając od nauki pisania i czytania. Z każdym potrafiła znaleźć wspólny język i dla każdego miała wiele cierpliwości i wyrozumiałości. Doskonaliła metody swojej pracy dydaktycznej oraz wychowawczo-opiekuńczej. Krzewiła czytelnictwo, organizując cyklicznie tzw. wieczory z lekturą. Dbała o krzewienie kultury fizycznej i zdrowego trybu życia swoich wychowanków.
Na uwagę zasługuje jej działalność społeczna i kulturotwórcza. W trudnych czasach okresu międzywojennego i w latach 50-60. ubiegłego stulecia zorganizowała ze starszą młodzieżą Amatorski Zespół Teatralny, wystawiający rocznie 4-5 przedstawień. Cieszyły się one ogromną popularnością w środowisku lokalnym. Do dzisiaj wielu mieszkańców Zimnowody wspomina swój udział w adaptacji scenicznej powieści Ignacego Kraszewskiego „Chata za wsią”. Janina Gworys była także organizatorką wielu okolicznościowych uroczystości.
Spośród wielu dokonań śp. Janiny Gworys, która była także moją.

Zaangażowanie i poświęcenie
Wychowawczynią, na uwagę zasługuje pełna poświęcenia praca nad likwidacją analfabetyzmu, zarówno w okresie dwudziestolecia międzywojennego, jak i w okresie po II wojnie światowej – do czego była zobowiązana ustawą z 7 lipca 1949 r. o obowiązku bezpłatnej nauki dla analfabetów i półanalfabetów od 14 do 50 roku życia. Prowadziła też tajne nauczania w okresie okupacji, co wiązało się z zagrożeniem życia. Uważała to jednak za swój patriotyczny i obywatelski obowiązek – mimo iż ciągłe kontrole funkcjonariuszy gestapo z posterunku w Blachowni mogły w każdej chwili zakończyć się aresztowaniem i wywiezieniem do obozu zagłady. Taka postawa osobistego zaangażowania Janiny Gworys na rzecz młodego pokolenia zasługuje na szczególne uznanie, a dla młodych ludzi, którzy byli jej uczniami, stanowiła wartość nie do przecenienia i w wymierny sposób wpłynęła na ich dalsze losy.
Janina Gworys była także zaangażowana w budowę w latach 1952- 1955 w czynie społecznym nowej szkoły. Wraz z delegacją mieszkańców kilkakrotnie odwiedzała instytucje w Warszawie, by uzyskać pozwolenie na budowę nowej placówki, a później jej rozbudowę – po wprowadzeniu ośmioklasowej szkoły podstawowej w 1962 r. Powołała Komitet Budowy Szkół, którego celem było organizowanie dochodowych imprez, zbiórki makulatury, dobrowolnych składek na rzecz akcji budowy tysiąca szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego. Uczyła dzieci i młodzież celowego gospodarowania pieniędzmi własnymi i społecznymi, zakładając w swojej placówce Szkolną Kasę Oszczędności oraz Szkolne Koło Odbudowy Warszawy. Prowadziła „Przysposobienie Rolnicze”, podczas którego młodzi ludzie prowadzili uprawę poletek doświadczalnych i uczestniczyli w różnorodnych konkursach, zdobywając nagrody i wysokie lokaty. Organizowała pogadanki dla rolników, które wzbogacała programem artystycznym w wykonaniu dzieci z miejscowej szkoły.
Janina Gworys była człowiekiem na miarę czasu i wyzwań, jakie ten czas stawiał jej pokoleniu.